Prawa pacjenta
Prawa Pacjenta to zbiór uprawnień, które przysługują każdej osobie korzystającej ze świadczeń opieki zdrowotnej. Dotyczą one nie tylko pacjenta chorego, ale także zdrowego (poddającego się np. badaniom diagnostycznym lub profilaktycznym). Celem tych praw jest wskazanie pacjentom czego mogą oczekiwać od podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Świadczenia te to wszystkie działania służące zachowaniu, przywracaniu, ratowaniu lub poprawie stanu zdrowia. Do świadczeń medycznych zaliczają się również badania oraz zabiegi rehabilitacyjne. Kwestie, które dla pacjenta są prawem, dla podmiotu udzielającego świadczeń są obowiązkiem i są jednym z czynników gwarantujących wysoką jakość udzielanych usług medycznych.
Istnieje kilka dokumentów określających i regulujących prawa pacjenta. Pierwszym z nich jest Konstytucja RP z dnia 2.04.1997r., ale najczęściej powołuje się na ustawę z dnia 6.11.2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W ustawie tej zebrano, uporządkowano i uregulowano prawa oraz roszczenia przysługujące pacjentom, a także zasady działania Rzecznika Praw Pacjenta. W kontekście praw pacjenta przytacza się także ustawę z dnia 5.12.1996r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w której uregulowano obowiązki lekarza względem pacjenta. Oprócz wspomnianych dokumentów prawa pacjenta są regulowane także przez liczne dokumenty i umowy międzynarodowe.
Poniżej wyjaśniamy wybrane prawa pacjenta. Pełną listę znajdziesz tutaj.
Prawo do
świadczeń zdrowotnych
- Świadczenia zdrowotne oferowane pacjentom muszą być zgodne z aktualną wiedzą medyczną.
- Ze względu na swoją specyfikę świadczenia powinny być udzielane z należytą starannością, w warunkach odpowiadających wymaganiom sanitarnym.
- W przypadkach nagłych, zagrażających zdrowiu i życiu, podmiot medyczny ma obowiązek udzielić odpowiedniego świadczenia.
- W przypadku ograniczonej możliwości udzielania świadczeń, pacjent ma prawo do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń (tzw. kolejki).
- Pacjent może wymagać od lekarza zasięgnięcia opinii innego specjalisty. Lekarz może odmówić spełnienia tej prośby, jeśli uzna ją za bezzasadną. Żądanie pacjenta oraz ewentualną odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej.
Prawo do wyrażania zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych
- Pacjent ma prawo wyrazić zgodę na przeprowadzenie badania po uzyskaniu od lekarza zrozumiałej i wyczerpującej informacji na temat swojego stanu zdrowia.
- Zawsze można zdecydować się na zaprzestanie udzielania świadczenia.
- Zgoda może być ustna, pisemna lub wyrażona poprzez takie zachowanie, które nie budzi wątpliwości co do podjętej decyzji.
Prawo do dokumentacji medycznej
- Pacjent, jego przedstawiciel ustawowy oraz osoba przez niego upoważniona mają prawo dostępu do swojej dokumentacji medycznej, którą obowiązkowo prowadzi podmiot udzielający świadczeń opieki zdrowotnej.
- Po śmierci pacjenta wgląd do jego dokumentacji ma osoba upoważniona za życia.
- Osoba wykonująca zawód medyczny ma obowiązek wyjaśnić pacjentowi treść dokumentacji w zrozumiały i wyczerpujący sposób.
Prawo do
informacji
- Pacjent ma prawo uzyskać od lekarza wyczerpującą i zrozumiałą informację na temat swojego stanu zdrowia, a lekarz ma obowiązek mu takiej informacji udzielić. Informacja powinna obejmować dokładne rozpoznanie (diagnozę), wyniki leczenia i rokowania, a także dostępne metody diagnostyczne i lecznicze oraz możliwe do przewidzenia następstwa zastosowania tych metod lub ich zaniechania.
- Wszystkie informacje na temat stanu zdrowia pacjenta lekarz może przekazać innym osobom tylko wtedy, gdy pacjent wyrazi na to zgodę.
- Lekarz powinien wyjaśnić jak działa przepisywany przez niego lek.
- Pacjent ma prawo odmówić informacji o swoim stanie zdrowia, przy czym powinien jasno określić czy rezygnuje z otrzymywania wszystkich informacji, czy tylko niektórych.
- Pacjent ma prawo do informacji o prawach pacjenta, a także do informacji o świadczeniach zdrowotnych udzielanych przez dany podmiot medyczny.
Prawo do
tajemnicy informacji
- Prawem każdego pacjenta jest ochrona danych i utrzymanie w tajemnicy informacji uzyskanych przez osoby wykonujące zawód medyczny w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.
- Tajemnica obejmuje nie tylko informacje związane ze stanem zdrowia, ale także wszystkie inne dane (np. dotyczące życia prywatnego, rodzinnego czy zawodowego) uzyskane w procesie leczenia.
- Tajemnica zachowywana jest również po śmierci pacjenta.
- Osoby wykonujące zawód medyczny są zobowiązane do ujawnienia informacji w przypadku gdy tajemnica może zagrażać życiu lub zdrowiu pacjenta bądź innych osób.
Prawo do zgłaszania sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza
- Pacjent może wnieść sprzeciw wobec opinii lub orzeczenia lekarza dot. stanu zdrowia, jeżeli opinia lub orzeczenie ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z przepisów prawa.
- Sprzeciw wymaga zarówno uzasadnienia, jak również wskazania odpowiedniego przepisu, z którego wynikają prawa lub obowiązki.
Prawo do dochodzenia swoich praw
- Jeżeli prawa pacjenta zostały naruszone, pacjent może zgłosić sprawę do:
- kierownika podmiotu leczniczego,
- Rzecznika Praw Pacjenta,
- samorządów zawodów medycznych,
- sądu powszechnego (cywilnego),
- organów ścigania,
- Rzecznika Praw Obywatelskich.
